Hepimizin bildiği pazarlama son yüzyıl içerisinde birçok değişime uğramıştır. Pazarlamanın tarihine baktığımızda birçok evreden geçtiğini görürüz. İçsel pazarlamaya kadar geçen süreçleri tanımak için dönüm noktası etkisi yaratan en önemlilerine göz atalım.
İlk sıradaki pazarlama anlayışı, üretim ve ürün odaklı pazarlama anlayışıdır. Bu anlayışa göre sadece üretilen, piyasaya sürülen ürünler satılmaktaydı. Müşterilerin alabilecekleri ürün çeşitliliği kısıtlı olduğu için herhangi bir satış stratejisi gerektirmemekteydi. Üretilen ürün zaten sadece bir üretici tarafından üretilmekte ve müşterinin ihtiyacını karşılamaktaydı.
Öneri içerik: İçerik pazarlama stratejileri
Satış odaklı pazarlama anlayışı ise pazarlamanın geçirdiği ikinci değişimdir. Bu dönemde artık üreticilerin artması sonucu bir rekabet söz konusudur. Bu yüzden üreticiler ürünlerini satmak için bir yarış haline girmişlerdir. Üreticiler ürünü sadece üretmenin yeterli olmadığını görmüşlerdir. Ayrıca rakiplerinden daha çok satış yapmak için ürünü yaratıcı yöntemlerle satmaları gerektiğini anlamışlardır.
Ardından birbirinden farklı tüketicilerin birbirinden farklı ihtiyaçları ve yaşam tarzları ortaya çıktıkça pazarlama sektörü çeşitlenmiştir. Böylece yeni stratejiler gelişmiştir. Tüketiciye daha kişisel, daha deneyime dayalı, daha kaliteli ürünler sunan ve müşteriyi ön plana koyan post modern pazarlama anlayışı ortaya çıkmıştır.
Öneri içerik: Rakip analizi nasıl yapılır?
Bir diğer anlayış olan müşteri odaklı pazarlama anlayışı; günümüzdeki pazarlama anlayışının temelini oluşturmaktadır. Müşteri odaklı pazarlama anlayışından sonra pazarlama birçok dala bölünmüştür. Artık müşteriye sadece kaliteli bir ürünü yaratıcı bir yöntemle satmak yeterli gelmemektedir. Tüketiciler markanın değerlerine kadar önem vermekte ve alışveriş yapacağı markayı özenle seçmektedir. Markaların sosyal sorumluluk projesi yapma sebeplerinden birisi de budur. Yani aslında müşteriye her yönden odaklanılmakta ve ulaşılmaya çalışılmaktadır.
Ancak günümüzde sadece müşteri odaklı bir strateji yeterli midir? Şimdi gelelim asıl konumuz olan içsel pazarlama stratejisine…
Öneri içerik: Pazarlama çeşitleri nelerdir?
İçsel Pazarlama Nedir?
İçsel pazarlamadan, işletmenin çalışanlarını da bir müşteri olarak görmesi şeklinde bahsedebiliriz. Bir işletmenin işleyişini düşündüğümüzde, aslında işletme içerisindeki her bir departmanın başka bir departmana hizmet vermekte olduğunu anlarız. Yani aslında işletme içinde, herkes birbirinin müşterisidir. Herkes birbirine bir hizmet sağlar. İçsel pazarlama tam da budur. Bu yüzden içsel pazarlama alanındaki çalışanlar, işletme içindeki müşterilerden oluşmaktadır. Bu sebeple her departmandaki tüm çalışanlar, işletme kültürüne hâkim olmalı, işletmenin misyonunu bilmelidir. Birbirilerine ve dışsal müşterilere bu doğrultuda yardımcı olmalıdır. İç müşterinin tatminini sağlama durumu, dolaylı bir şekilde dış müşterilere sunulan hizmetin kalitesini de arttıracaktır. Yani aslında içsel pazarlama stratejisi, dışsal pazarlamanın güçlenmesi için gerçekleştirilmektedir.
Çalışanlar motive edilerek elde tutulurken, mutlu çalışanların dış müşterilere daha kaliteli hizmet vermesi sağlanmaktadır. İçsel pazarlama sayesinde aynı zamanda daha uzun süreli başarılar elde edilmektedir. Hizmetin dışarıya, “içeriden” kaliteli bir şekilde çıkmasına tanık olduğumuz işletme, çalışanlarını çok daha uzun süre elinde tutmaktadır. Bu sayede işletme:
- İşletme kültürüne tamamen hâkim,
- İşletmenin misyonu ve vizyonu ile bütünleşmiş
- İşletmeye bağlı çalışanlarla çalışmaktadır.
İçsel Pazarlama Yapmak Neden Önemlidir?
Açıkladığımız üzere içsel pazarlama, çalışanı motive edip, elde tutma ve sonucunda müşteriye daha kaliteli hizmet verme esasına dayanan bir stratejidir. Aslında içsel pazarlama dışsal pazarlama için uygun bir zemin oluşturmaktadır. İçsel pazarlama sayesinde tüm departmanlardaki her çalışan, bir diğer departmanın hangi hizmeti verdiğinden haberdardır ve bu sayede müşteriye daha hızlı yardımcı olur.
İşletmenin tüm departmanlarının nasıl çalıştığını bilen çalışan, işletmeyi daha iyi tanır. Çalışan, farklı departmanlardan kaliteli hizmet aldığında işletmeye daha çok bağlanır. Bu da işletmenin en önemli influencer’larından biri olan çalışanların, işletmeyi çevrelerine daha güzel tanıtmasına yardımcı olur.
İşletmenin içinde çalışan birinin markanızı önermesiyle, birçok reklam alan bir influencer’ın markanızı önermesi arasında önemli bir fark vardır. Influencer’ların bir ürünü önerirken gerçekten deneyimleyip deneyimlemediğini net olarak bilemediğimiz için fazla güven vermemektedir. Ancak çalışan, işletmeye ait bir ürünü önerdiğinde işletmesinden gerçekten memnun olduğu için önerdiği açıktır. Bir çalışan çalıştığı işletmenin ürünlerinden ve hatta genel anlamda şirketten güzel bir şekilde bahsediyorsa bu çevrede yarattığı imaj açısından çok önemlidir.
İçsel Pazarlamanın Amacı ve Değeri
İçsel pazarlamanın ana amacı, çalışanların iş tatminini sağlamak, onlara işletmenin bir parçası olduklarını ve ihtiyaçlarının dikkate alındığını hissettirmektir. Bu sayede çalışanların pozitif bir tutumla çalışmaları sağlanır. Bildiğimiz üzere mutlu çalışan, mutlu müşteri demektir. Dış pazarlamada verilen müşteri hizmeti daha da kaliteli hale gelir. Bunun en büyük değeri ise şudur:
İçsel pazarlama sayesinde ne kadar kaliteli hizmet sağlarsanız, o kadar tercih edilirsiniz. Kaliteli hizmet sonucunda rakiplerinizin önüne geçersiniz. Ayrıca müşteriler ve çalışan adayları tarafından çekici ve samimi bir işletme olarak görülürsünüz. Aynı zamanda çalışanlarınızı mutlu ettiğiniz için, nitelikli çalışanlarınızın işten ayrılma oranlarını düşük seviyede tutarsınız.
İçsel Pazarlamaya Önem Verilmediğinde:
İçsel pazarlamaya gereken önemi vermezseniz, çalışanlarınız kendini huzurlu ve mutlu hissetmeyebilir. Ekonomik ve sosyal anlamda kendini mutlu hissetmeyen çalışanlar ilk fırsatta kendilerini rahat hissedecekleri bir iş bulma arayışına girerler. Bu da tabii ki işletme açısından iyi bir durum değildir. Sürekli çalışanların değişmesi, işletme kültürünü bile öğrenemeden ayrılan çalışanlar, müşterilere verilen hizmetin kötü bir hizmet olmasına sebebiyet verir. Bu yüzden içsel pazarlama çok önemlidir.
Çalıştığı işten tatmin olan personel büyük olasılıkla mevcut işinde çalışmaya devam edecektir. Çalışana kendini değerli hissettirmek, onun ihtiyaçlarını gördüğünüzü ve bu ihtiyaçları ona sağlayacağınızı söylemek çalışanın tatmini ve bağlılığı açısından çok önemlidir. Bu unsurlara dikkat edildiği zaman çalışan, kendini işletmeye ait hisseder ve işletmeye daha çok bağlanır.
Bu unsurları görmezden geldiğimizde ise işletmemize büyük bir kötülük etmiş oluruz. Çünkü çalışanların tatminsizliği birçok sorun ortaya koymaktadır. Örneğin:
- Çalışan, işletmeden herhangi bir hizmet ya da ürün almak istemeyebilir. Bu durum işletmenin güvenilirliğini sarsabilir.
- İşini istekli bir şekilde yapmayan çalışan, göstermesi gereken performansı gösteremez.
- İsteksiz çalışan, takım çalışması gerektiğinde katılım konusunda yetersiz kalır.
- Çalışan, kişisel problemlerini işletmeye yansıtabilir.
- En kötülerinden biri de çalışanın, dışarda işletme hakkında kötü bir şekilde konuşmasıdır. Bu tür durumlarda işletme, yaratmak için emek verdiği imajını kaybetmektedir. Ve sonunda da pazardaki yerinden olma riskiyle karşılaşabilmektedir.
Bu yüzden içsel pazarlama oldukça önemlidir. İşletmenin bugününü, geleceğini ve hatta varlığını bile belirleyebilir.
İçerik önerisi: Sosyal medya yönetimi örnekleri
Doğru Bir İçsel Pazarlama Yapıldığında
Bahsettiğimiz üzere, belli unsurları dikkate alarak;
- çalışanların çalışma isteğini arttırma,
- onları motive etme,
- işletmeye olan bağlılıklarını arttırma,
- ve sonucunda da müşterilere kaliteli bir hizmet sağlanabilmektedir. Tüm bunların sağlıklı bir şekilde gerçekleştirildiğini düşünürsek işletmenizi bir takım güzel sonuçlar bekliyor olacaktır. İçsel pazarlama stratejisinin avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- İşletmenin dışsal pazarlama hedeflerine ulaşmasını kolaylaştırır ve hızlandırır.
- Yeterli performans göstermeyen çalışanlar daha kolay tespit edilir.
- Çalışan, işinden tatmin olduğu için işletmeye bağlanır.
- İşletmeler, çalışanların işletme kültürüne bağlılığı sayesinde değişken piyasalara daha kolay ve güçlü bir şekilde uyum sağlayabilirler.
- İşini severek yapan çalışanlar işlerine daha çok odaklanırlar ve hata oranı düşer.
- İçsel pazarlama sayesinde, her pozisyondan tüm çalışanlar işletme kültürüne uyan davranışlar sergiler.
Yani işletmemiz her anlamda başarıyla yükselen bir işletme haline gelir.
İçsel Pazarlama Stratejisi Nasıl Yapılır?
Nasıl dış pazarlamadaki müşterileriniz sizler için çok önemli ise iç pazarlama müşterileriniz yani çalışanlarınız da sizin için çok önemlidir. Bu yüzden dış pazarlamadaki müşterilerinizi tanımak, ihtiyaçlarını anlamak için nasıl çaba sarf ediyorsanız, aynı çabayı çalışanlarınız için de sarf etmelisiniz. Motive olmaları için onların ihtiyaçlarına, çalışma koşullarına ve rakiplerinizin etkinliklerine kadar incelemeli ve bu konularda bilgi toplamalısınız. Bilgilerinizi topladıktan sonra planlamalara başlamalısınız. En küçük değişiklikler bile işletmenizin başarısını büyük bir oranda arttıracaktır. Bu değişiklikleri yaparken dikkat edilmesi gerekenler para, zaman, değer ve enerji unsurlarıdır. Bu unsurlarla ilgili yapılabilecek planlamaları inceleyelim. Örneğin:
- Bir karar alınırken çalışanların fikirlerini rahatça dile getirebilecekleri bir atmosfer oluşturulması.
- Etkili bir ekip çalışması ortamının yaratılması.
- Çalışanlara terfi ve kariyerlerinde ilerleme fırsatı tanınması.
- Yönetici ve çalışan arasındaki iletişimin iyi ve kaliteli olması.
Bu planlamalar hem basit hem de etkili değişikliklerdir. Ancak tabii ki işletmenizde yapacağınız bu değişiklikler yeterli değildir. Çalışanlarınızı motive etmek için zaman, enerji ve para ile ilgili birtakım değişiklikler de yapmalısınız. Bu değişiklikler için bazı planlamalara göz atalım. Örneğin:
- Çalışanlara kendilerini geliştirmelerini sağlayacak eğitimler sağlanması,
- Çalışanın ihtiyaçlarının karşılanması,
- Kendilerini geliştirebilecekleri workshoplar hazırlanması,
- Ücretlendirmenin adil bir şekilde yapılması,
- Başarılarının ödüllendirilmesi,
- Doğum günü gibi ufak molalar verdiren kutlamalar yapılması gibi planlamalar sayesinde işletmenizdeki çalışma ortamını daha sağlıklı hale getirebilirsiniz. Bu değişiklikler sonucunda çalışanların işletmeye olan bağlılıkları artacaktır. Çalışanların işletmeye olan bağlılık ve sevgileri arttıkça motivasyonları da gözle görülür hale gelecektir. Çalıştığı işletmeyi seven çalışan, işletmenin vizyonunu, misyonunu, politikalarını da bilir ve benimser. İşletmenin bu değerlerini bilen çalışanlardan oluşan işletme, bir bütün olarak aynı hedefe ilerler.
Bir İçsel Pazarlama Örneği
İçsel pazarlama için Starbucks şirketini inceleyelim. Starbucks şirketi para, değer, enerji ve zaman unsurları bakımından çalışanlarını mutlu edebilen bir şirkettir. İş bölümü kavramını oturtmuş, çalışanın çalışma koşullarını iyi bir seviyeye getirmiştir. Starbucks’ın çalışanları için yaptıklarına bir göz atalım.
- Erkek personelin askere gidip geldiğinde bile aynı pozisyondan işine devam etmesine müsaade etmektedir.
- Maaş ve prim hariç, çalışanların sigorta, yemek ve yol ihtiyaçlarını karşılamaktadır.
- Part-time çalışanların haftada 2 gün olan izin günlerini kendileri seçmelerine izin vermektedir.
- Çalışanların, çalışanların çocuklarının doğum günlerini ve diğer özel günleri kutlamak için zaman ayırmaktadır.
- Çalışanların bulunduğu bir grupta etkinlik ve yarışma anonsları yapmaktadır.
- Çalışanlara eğitimler vermektedir,
- Ve tüm bunların sonucunda, çalışanların işten ayrılma oranının oldukça düşük olduğunu ve çalışanların genellikle emekli olduğunu savunmaktadır.
Starbucks’ın çalışanları için yaptığı tüm bu planlamalara ve tutumuna baktığımızda çalışanların işten ayrılma oranının neden düşük olduğunu rahatlıkla anlayabiliyoruz. Siz de içsel pazarlama stratejisini ön plana çıkararak, işletmenizin başarısını uzun süreli hale getirebilirsiniz.
Öneri içerik: Etkinlik tanıtımı nasıl yapılır?
